१३ माघ , एजेन्सी ।
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले अमेरिकी इतिहासका तीन चर्चित हत्या प्रकरणहरू — पूर्वराष्ट्रपति जोन एफ. केनेडी (जेएफके), उनका भाइ रोबर्ट एफ. केनेडी (आरएफके), र नागरिक अधिकार नेता मार्टिन लुथर किंग जूनियर (एमएलके) — का बाँकी गोप्य फाइलहरू सार्वजनिक गर्न आदेश दिएका छन्।
ट्रम्पले कार्यकारी आदेशमा हस्ताक्षर गर्दै यी हत्याका विषयमा अहिलेसम्म गोप्य राखिएका संघीय दस्तावेजहरूलाई सार्वजनिक गर्न निर्देश गरेका हुन्। उनले भने, “यी ऐतिहासिक घटनाहरूको सत्यतथ्य उजागर गर्नु सार्वजनिक हितका लागि महत्त्वपूर्ण छ।“
कार्यकारी आदेशमा ट्रम्पले राष्ट्रिय गुप्तचर निर्देशक र महान्यायाधिवक्तालाई १५ दिन भित्र हत्यासँग सम्बन्धित रेकर्डहरूको पूर्ण प्रकाशनको लागि योजना प्रश्तुत गर्न निर्देशन दिएका छन् । संयुक्त राज्य अमेरिकाका ३५ औं राष्ट्रपति जेएफकेको नोभेम्बर २२, १९६३ मा टेक्सासको डलासमा मोटरकाडमा सवार हुँदा हत्या गरिएको थियो ।
ली हार्वे ओस्वाल्डलाई हत्यामा पक्राउ गरिएको थियो । तर हत्याको दुई दिन पछि ओस्वाल्डको अचानक मृत्यु भएको थियो । १९९२ मा कंग्रेसले हत्यासँग सम्बन्धित सबै कागजातहरू २५ वर्षभित्र अक्टोबर २६, २०१७ सम्ममा जनतालाई उपलब्ध गराउनुपर्ने आवश्यकता राखेको थियो ।
जनवरी २०१७ मा शुरु भएको आफ्नो पहिलो कार्यकालमा ट्रम्पले कार्यकारी विभाग र एजेन्सीहरूबाट प्रश्तावित सम्पादनहरू स्वीकार गरे । तर बाँकी सम्पादनहरूको निरन्तर पुनर्मूल्याङ्कन गर्ने आदेश दिए ।
ट्रम्पको उत्तराधिकारी जो बाइडेनले २०२१, २०२२ र २०२३ मा यी रेकर्डहरू सम्बन्धी पछिल्ला प्रमाणपत्रहरू जारी गरे । जसले एजेन्सीहरूलाई कागजातहरूको समीक्षा गर्न र सार्वजनिक खुलासाबाट जानकारी रोक्न थप समय दिएको थियो ।
केनेडी परिवारका अर्का प्रमुख व्यक्तित्व, आरएफके अमेरिकी सिनेटर र महान्यायाधिवक्ताको रूपमा आफ्नो भूमिकाका लागि प्रसिद्ध थिए । सन् १९६८ मा डेमोक्रेटिक राष्ट्रपति पदको उम्मेदवारीको अभियानको क्रममा उनको हत्या भएको थियो ।
स्वास्थ्य तथा मानव सेवा सचिवका लागि ट्रम्पका मनोनित रोबर्ट एफ. केनेडी जूनियर आरएफके वरिष्ठका छोरा हुन् । एमएलके अमेरिकी नागरिक अधिकार आन्दोलनमा सबैभन्दा प्रमुख व्यक्तित्वहरू मध्ये एक हुन् ।
जातीय पृथकीकरण र असमानता विरुद्धको अहिंसात्मक अभियानप्रतिको उनको प्रतिवद्धता, साथै उनको प्रसिद्ध आई ह्याभ अ ड्रीम भाषणको लागि उनी प्रख्यात छन् ।राष्ट्रपति जोन एफ. केनेडीको हत्या प्रकरणका रेकर्डहरू लामो समयदेखि सम्पादन र गोप्यता कायम राखिएको थियो।
ट्रम्पले यसलाई सार्वजनिक हितसँग मेल नखाने भन्दै बाँकी रेकर्डहरू तत्काल सार्वजनिक गर्न निर्देशन दिएका हुन्। उनका अनुसार यो निर्णय अमेरिकी नागरिकले इतिहासका यी गम्भीर घटनाहरूको वास्तविकता जान्न पाउनुपर्ने अधिकारलाई सम्बोधन गर्नका लागि हो।
जेएफके हत्याको सम्बन्धमा कंग्रेसले १९९२ मा “जोन एफ. केनेडी असासिनेसन रेकड्र्स कलेक्शन एक्ट“ पारित गरेको थियो, जसले यो घटनासँग सम्बन्धित सबै सरकारी रेकर्डहरूको सार्वजनिक उपलब्धता सुनिश्चित गर्ने उद्देश्य राख्थ्यो।
तर, रोबर्ट एफ. केनेडी र मार्टिन लुथर किंग जूनियरको हत्या सम्बन्धमा भने कंग्रेसले कुनै विशेष ऐन पारित गरेको थिएन। ट्रम्पले जेएफके हत्यासँग सम्बन्धित बाँकी रेकर्ड मात्र नभई आरएफके र एमएलकेको हत्यासँग सम्बन्धित संघीय सरकारको स्वामित्वमा रहेका सबै दस्तावेज सार्वजनिक गर्नु पनि सार्वजनिक हितमा रहेको बताएका छन्।
उनका अनुसार, “अमेरिकी जनताले यी घटनाहरूको वास्तविकता जान्न पाउनुपर्छ। इतिहासलाई अस्पष्ट राख्नु न्यायपूर्ण हुँदैन।“ पूर्वराष्ट्रपति जोन एफ. केनेडी , उनका भाइ रोबर्ट एफ. केनेडी र मार्टिन लुथर किंग जूनियरको हत्या अमेरिकी इतिहासका सबैभन्दा विवादित र चर्चित घटनाहरूमा गनिन्छन्।
यी हत्याहरूले अमेरिकी राजनीतिक प्रणाली, सामाजिक न्याय, र नागरिक अधिकार आन्दोलनमा गहिरो प्रभाव पारेका थिए। यस आदेशले इतिहासका यी गम्भीर घटनाहरूको सत्यतथ्य बाहिर ल्याउने र अमेरिकी जनतालाई स्पष्ट तस्वीर प्रदान गर्ने आशा गरिएको छ।
ट्रम्पको यो निर्णयले कतिपय महत्त्वपूर्ण तथ्यहरूको पर्दाफास गर्ने विश्वास गरिएको छ, जसले इतिहासका अनुत्तरित प्रश्नहरूको उत्तर दिन सक्ने सम्भावना छ। यस्तै ट्रम्प प्रशासनले कम्तिमा पनि एक दर्जन बढी संघीय निगरानीकर्ता एवं जाँचकर्तालाई बर्खास्त गरिदिएको छ ।
यसलाई अवैध कदम भनिएको छ भने यसैलाई लिएर अदालती चुनौतिको सामना गर्नु पर्ने सम्भावना रहने बताइएको छ । शनिबार सिनेटमा सिनेट अल्पसंख्यक नेता चक शूमरले यो कदमलाई वाचडग फायरिंगलाई ‘चिस्याउने सफाया’को संज्ञा दिए ।
डेमोक्र्याट शूमरले ‘यो बर्खास्तीले उनी दवाफदेहीताबाट भयभित छन् भन्ने तथ्यको उजागर हो । यो पारदर्शीताप्रतिको शत्रुता हो’ भने । बीबीसीको अमेरिकी साझेदार सीबीएसका अनुसार बर्खास्त निगरानीकर्ताको सूचीमा स्वास्थ्य एवं मानव सेवा विभागका महानिरीक्षक तथा लघु व्यवसाय प्रशासनका महानिरीक्षक समेत छन् ।
कृषि, वाणिज्य, रक्षा, शिक्षा, आवास तथा शहरी विकास, आन्तरिक, श्रम परिवहन र विज्ञ मामिला विभागकासाथै पर्यावरण संरक्षण एजेन्सीका निगरानीकर्तामाथि विचार गरिएको थियो । स्वतन्त्र निगरानीकर्ताहरु जो संघीय एजेन्सीभित्र काम गर्छन्, यद्यपि, एजेन्सी प्रमुखद्वारा नियन्त्रित हुँदैनन् ।
उनीहरु अव्यवस्था तथा सत्ताको दुरुपयोगविरुद्ध एक गार्डका रुपमा काम गर्ने जनशक्तिको रुपमा लिइन्छ । यी व्यक्तिहरू विभिन्न संघीय निकायहरूमा सरकारी दस्तावेजहरूको सम्पादन र गोप्यताको जिम्मेवारीमा खटिएका थिए।
ट्रम्पले उनीहरूको भूमिकालाई पारदर्शिताविरोधी भन्दै तत्काल प्रभावले हटाएका हुन्।