१३ साउन, एजेन्सी ।
दक्षिण चीन सागरलाई लिएर अमेरिकाले चीनलाई फेरि एकपटक चेतावनी दिएको छ । खासमा लाओसमा आसियान देशका विदेश मन्त्रीहरुको बैठक जारी छ । सो क्रममा शनिवार अमेरिकी विदेश मन्त्री एंटोनी ब्लिंकेनले चिनियाँ विदेश मन्त्री वांग यीसंग भेटवार्ता गरेका थिए ।
भेटमा ब्लिंकेनले वांग यीलाई यसबारे चेतावनी दिएका हुन् । दक्षिण चीन सागरमा चीनका तर्फबाट सो क्षेत्रलाई अस्थीर गर्ने खालका हर्कतहरु भइरहेको र त्यस्ता हर्कतहरुमा लगाम लगाउन भन्दै अमेरिकी विदेश मन्त्रीले चिनियाँ विदेश मन्त्रीलाई चेतावनी दिएका हुन्।
ब्लिंकेन यतिमै मात्रै रोकिएनन् । उनले रुसको रक्षा औद्योगिक आधारलाई दिइरहेको चिनियाँ समर्थन पनि समाप्त पार्नका लागि चीनलाई सचेत गराए । उनले भने, यदी चीनले समर्थन रोक्दैन गर्दैन भने अमेरिका कडा कदम उठाउन बाध्य हुनेछ ।
यता चिनियाँ विदेश मन्त्रीले भने ब्लिंकेनलाई जवाफ दिदै चीनका बारेमा अमेरिकाको धारणा नै गलत रहेको बताए । उनले तर्कसंगत र व्यावहारिक चीन नीतिमा अमेरिकाले ध्यान दिएर हेर्नुपर्ने भन्दै जवाफ दिएका छन् ।
यसबीच दुवै नेताले यस्ता बैठक बाहेक पनि आपसमा कुराकानी जारी राख्नु पर्नेमा जोड पनि दिएका छन् ।अमेरिका र चीन बीच लगातार तनाव बढीरहेको छ । यस्तोमा हालै यूक्रेन–रूस आक्रमणमा चीनका तर्फबाट रूसको समर्थन र दक्षिण चीन सागरमा भइरहेको कारबाहीको क्रममा ताइवानलाई उसले दिएका चेतावनीहरुले अमेरिका र चीनबीचको टकराबलाई थप बढाइदिएको छ ।
यस्तै यसै साता अलास्का नजिक दुई रूसी र दुई चिनियाँ बम वर्षकले उडान भरेका थिए । अमेरिका र यूरोपेली संघले चीनमाथि आरोप लगाएका छन् कि रूसको रक्षा क्षेत्र मजबूत गर्न र रूसमाथि लगाइएको प्रतिबन्धहरुका बीच चीनले हतियारहरुको आपूर्ति गरिरहेको छ।
यद्यपी चीनले भने यसलाई अस्वीकार गर्दै आएको छ । साथै चीनले आफूलाई एक शान्ति मध्यस्थकर्ताका रुपमा स्थापित गर्ने प्रयास पनि जारी राखेको बताएको छ ।अमेरिकी विदेशमन्त्रीको चिनियाँ विदेशमन्त्रीसंग चेतावनीयुक्त भेटवार्ता चल्दा यता भारतीय विदेशमन्त्रीसंग भने सौहार्दपूर्ण वार्ता भएको छ ।
भारतीय विदेश मन्त्री एस जयशंकर दुई दिने भ्रमणकालागि जापानमा छन् । त्यहाँ पनि क्वाड विदेश मन्त्रीहरुको बैठक चलिरहेको छ । सो क्रममा जय शंकरले ब्लिंकेनसंग भेटवार्ता गरेका हुन् ।
सोबारे उनले सामाजिक संजालमा जानकारी दिएका छन्, जसमा उनले भनेका छन्, ’हाम्रो द्विपक्षीय एजेन्डा लगातार अगाडी बढीरहेको छ । हाम्रो कुराकानीमा क्षेत्रीय र अंतर्राष्ट्रिय मुद्दाहरुमा विस्तृत छलफल भएको छ ।
उनले क्वाड बैठकमा सहभागि हुनका लागि आफू उत्सुक रहेको पनि बताएका छन् । सन् २०१७ नोभेम्बरमा भारत, जापान, अमेरिका र अस्ट्रेलियाले हिंद प्रशांतका महत्वपूर्ण समुद्री मार्गहरुलाई कुनै पनि किसिमको प्रभावबाट मुक्त राख्नका लागि क्वाडको स्थापना गरेका थिए ।
खासमा दक्षिण चीन सागर प्रशांत र हिंद महासागरको बीच जंक्शनमा रहेको छ । चीन, दक्षिण चीन सागरका अधिकांश भागमा आफ्नो दाबी गर्छ । यता फिलिपिन्स, भियतनाम, मलेशिया, ब्रुनाई र ताइवानले पनि सो क्षेत्रमा जवाफी दाबी गर्दै आएका छन् ।
चीन र अमेरिकाले आपसको तनाव कम गर्न नसकिरहेका बेला यता भारतले भने शक्तिराष्ट्रहरुसंगको आफ्नो सम्बन्धलाई ट्रयाकमा फर्काउने प्रयास थालेको छ । उसले अमेरिका र रुससंग सन्तुलनको सम्बन्ध राख्दा अब चीनसंग पनि सम्बन्ध सुधारमा लागेको देख्न सकिन्छ।
यसको पछिल्लो उदाहरणका रुपमा गत साता भारत सरकारले प्रकाशन गरेको वार्षिक आर्थिक सर्वेक्षण प्रतिवेदनमा चीनबाट लगानी भित्र्याउनका लागि सिफारिश गरिएको छ ।
सन् २०२० मा भारत र चीनका सैनिकहरूबीच गलवानमा भएको हिंस्रक भिडन्तपछि भारतले चिनियाँ लगानीकर्ताहरूमाथि लगाम कसेको सन्दर्भमा आर्थिक सर्वेक्षणको निष्कर्ष महत्त्वपूर्ण छ ।
उक्त प्रकरणपछि चीन र भारतबीच चिसिएको सम्बन्ध बिस्तारै न्यानो बन्न खोजेको संकेत यसबाट पाइएको छ । यस्तै गत साता भारतका विदेशमन्त्री एस जयशंकरले चिनियाँ समकक्षी वाङ यीसँग लाओसमा भएको आसियान बैठकमा भेटघाट गरेका थिए ।
उक्त भेटघाटपछि जयशंकरले दुई देशबीचको वास्तविक नियन्त्रण रेखालाई सम्मान गर्नुपर्ने बताए भने वाङले दुई देशबीचको सकारात्मक पक्षलाई प्राथमिकता दिनुपर्ने बयान दिए ।
सीमाविवादका कारण भारत र चीनबीच सम्बन्ध चिसिएको भए पनि भारतले चीनलाई सिन्ज्याङ क्षेत्रमा भएको भनिएको वीगर मुसलमानमाथिको दमनका लागि निन्दा गरेको छैन ।
अनि चीनले अरुणांचल प्रदेशलाई दक्षिण तिब्बत भन्दै त्यसमा दाबी पेश गरी नक्सा सार्वजनिक गरेको भए पनि भारतले तिब्बतको विषय उठाएर चीनलाई कहिले पनि चिढ्याएको छैन ।
बरू अमेरिकाले भारतमा मुसलमानहरूमाथि अत्याचार गरिएको भन्दै भारतको मानवअधिकार स्थितिका विषयमा पटक पटक आलोचना गर्दै आएको छ । उसले अरुणांचलका विषयमा पनि भारतको पक्षमा उभिदै चीनलाई चेतावनी दिदै आएको छ ।
अमेरिकाले भारतको आन्तरिक मामिलामा अनावश्यक हस्तक्षेप गर्दै आइरहेकाले भारतीयहरू चिढिन थालेको देखिन्छ । त्यसैले पनि भारतलाई रुससँगको मजबूत सम्बन्धका अलावा चीनसँग पनि सम्बन्ध सुधार गरी ग्लोबल साउथलाई बलियो बनाउनका लागि उत्प्रेरित गरिरहेको देखिन्छ ।
तेस्रो कार्यकालका लागि देशको नेतृत्वमा पुगेका नरेन्द्र मोदीले समेत पटक पटक अबको युग एसिया क्षेत्रको युग भन्दै अमेरिकासहित पश्चिमालाई चुनौती दिँदै आएका छन् । पछिल्लो समय भारतले आर्थिक क्षेत्रमा बेलायतलाई पछि पार्दै फड्को मारेको तथ्याङले समेत अमेरिकालाई चिन्तित तुल्याउदै आएको छ ।
उदाउदो अर्थतन्त्र र विश्वकै सर्वाधिक जनसंख्या र बजार रहेको भारतलाई अमेरिकाले भने आफ्नो उच्च प्राथमिकतामा राख्ने गरेको छ । सन् २००० मा अमेरिकी राष्ट्रपति विलक्लिन्टदेखि यता हरेक अमेरिकी राष्ट्रपतिहरुले भारतको भ्रमण गर्दै आएका छन् ।
ओबामाले त आफ्नो दुवै कार्यकालमा गरी भारतको ६ दिने भ्रमण गरेका थिए । तर युक्रेन रुस युद्धपछि अमेरिकाका हरेक प्रस्ताव र रुसविरुद्धका रणनीतिहरुमा भारत विपक्षमा पर्खाल बनेर उभिएको छ ।
पटक पटकको अमेरिकी आग्रह र प्रतिबन्धका बीच सबैभन्दा सस्तोमा रुसबाट इन्धन खरिद गरेर भारतले अमेरिकालाई अब आफू नझुक्ने संकेत दिइसकेको छ । यसबारे आफ्ना टिप्पणी अवस्य व्यक्त गर्नुहोला ।
ताजा खबरका लागि नेपाल टाइम्स्को अनलाइन पोर्टल डब्लु डब्लु डब्लु डट नेपाल टाइम्स् डट नेटमा गएर हेर्न सक्नु हुनेछ । यसैगरि हाम्रो युट्युव च्यानल र फेसबुक पेज पनि अवस्य भिजिट गर्नुहोला । तपाईले गर्नु भएको लाइक, कमेन्ट, सेयर र सब्क्राइबका लागि धेरै धन्यवाद । नेपाल टाइम्स् हेर्दै गर्नुहोला नमस्कार ।
