विश्वकै सर्वश्रेष्ठ १० विद्यालयको सूचीमा नेपालको विद्यालय

विश्वकै सर्वश्रेष्ठ विद्यालय पुरस्कार संसारकै सबैभन्दा प्रतिष्ठित शिक्षा पुरस्कारको  शीर्ष  १० विद्यालयको सूचीमा नेपालको विद्यालय पनि पर्न सफल भएको छ ।

यो सूचीबाट नेपालको  कर्णाली प्रदेशको सुर्खेतको वीरेन्द्रनगरमा अवस्थित  कोपिला भ्याली स्कुल विश्वकै सर्वश्रेष्ठ विद्यालय बन्न सक्ने संभावना बढेको छ ।

नेपाल वातावरणीय कार्य विधामा विश्वको उत्कृष्ट विद्यालय पुरस्कार २०२५ को शीर्ष १० मा परेको  कोपिला भ्यालीका लागि वल्र्ड बेस्ट स्कुल आयोजक कमिटि  टी फोर एजुकेशनले भोटिङ  खुला गरेको  छ।

वातावरणीय कार्य विधामा नेपालको  कोपिला भ्याली स्कुलसहित अन्य  दश वटा विद्यालय विश्वकै सर्वश्रेष्ठ विद्यालय पुरस्कारका लागि अन्तिम छनोटमा परेका छन् ।

जसमा कोसोभो, चिली, कोलम्बिया, भारत, संयुक्त अरब  इमिरेट्स सहित टर्कीए, फ्रान्स, पेरु र इथोपियाका एक एक विद्यालय अन्तिम १० मा छनोट  भएका छन् ।

यी मध्येबाट भोटिङका आधारमा  विश्वकै सर्वश्रेष्ठ विद्यालय घोषणा गरी  संसारकै सबैभन्दा प्रतिष्ठित शिक्षा पुरस्कारका रुपमा सर्वश्रेष्ठ विद्यालय पुरस्कार प्रदान गरिने आयोजकले जनाएको छ ।

नेपालबाट  शीर्ष १० मा छनोट भएको  कोपिला भ्याली स्कुलका लागि  vote.worldsbestschool.org मा  गएर भोटिङ गर्न सकिनेछ । भोटिङका लागि आजदेखि ५ दिन बाँकी रहेको छ ।

टी फोर एजुकेशनले कोपिला भ्यालीका बारेमा लेखेको छ,  जलवायु साक्षरतामार्फत विद्यार्थीलाई सशक्त बनाउँदै, एक जीवन्त प्रयोगशाला बनेको नेपाली विद्यालय ।

नेपालको कर्णाली प्रदेश, सुर्खेतको वीरेन्द्रनगरमा अवस्थित एक स्वतन्त्र, गैर–नाफामुखी प्राथमिक तथा माध्यमिक विद्यालय, कोपिला भ्याली स्कूलले आफ्नो “हरित विद्यालय क्याम्पस“ मार्फत वातावरणीय दिगोपनलाई आफ्नो शैक्षिक मोडेलको अभिन्न अंग बनाएको छ।

यो क्याम्पस एक जीवन्त प्रयोगशाला हो, जसले यस क्षेत्रका ४०० भन्दा बढी जोखिममा रहेका बालबालिकालाई उच्च गुणस्तरको शैक्षिक र वातावरणीय शिक्षा प्रदान गर्दछ।

कर्णाली क्षेत्र, जहाँ मनसुन, पहिरो, बाढी र वन विनाशले समुदायको जीविकोपार्जनमा खतरा उत्पन्न गरिरहेको छ, त्यहाँ धेरै सीमान्तकृत परिवारहरू गरिबी, खाद्य असुरक्षा र आधारभूत स्वास्थ्य सेवाको अभाव जस्ता समस्याहरूसँग पनि जुधिरहेका छन्।

शिक्षा मात्रै स्थानीय समुदायको अवस्था परिवर्तन गर्न पर्याप्त छैन भन्ने गहिरो बुझाइका साथ, विद्यालयले सन् २०१९ मा नेपालकै सबैभन्दा हरित क्याम्पस निर्माण ग¥यो।

यहाँ, बालबालिकाहरू एक जीवन्त कक्षाकोठाको हिस्सा बन्छन्, जहाँ उनीहरूले दिगोपनबारे सिक्ने मात्र होइन, त्यसलाई जिउने गर्छन्। उनीहरू फोहोर व्यवस्थापन, पुनर्चक्रण, पुनरुत्पादक कृषि, एक्वापोनिक्स र पानी संरक्षण जस्ता अभ्यासहरूमा संलग्न हुन्छन्।

उनीहरू यस्ता अगुवा बन्छन् जसले आफ्नो ज्ञानलाई परिवार र बृहत् समुदायसँग बाँड्छन्, जसले गर्दा वातावरणीय सचेतना र कार्यको एक लहर प्रभाव सिर्जना हुन्छ।

विद्यालयको पूर्ण–सेवा सामुदायिक मोडेलले विद्यार्थीहरू पोषित, स्वस्थ र सिक्नका लागि तयार छन् भन्ने सुनिश्चित गर्न आफ्नै जैविक फार्मबाट उत्पादित दैनिक पौष्टिक भोजन, आधारभूत स्वास्थ्य सेवा र मानसिक स्वास्थ्य सहयोग प्रदान गर्दछ।

विद्यार्थी–नेतृत्वका वातावरणीय पहलहरूलाई शैक्षिक मोडेलको हिस्साको रूपमा प्राथमिकता दिँदै दिगो विद्यालय क्याम्पस निर्माण गर्दा उत्कृष्ट परिणामहरू प्राप्त भएका छन्।

यसका कारण १००% विद्यार्थीहरू जलवायु साक्षरता र दिगोपनको ज्ञान लिएर उत्तीर्ण भएका छन्, राष्ट्रियस्तरको १० कक्षाको अन्तिम परीक्षा (एसईई) मा ९५% उत्तीर्ण दर रहेको छ, र ६३% विद्यार्थीहरूले उच्च शिक्षा हासिल गरिरहेका छन्।

१५० भन्दा बढी विद्यार्थीहरू साप्ताहिक बगैँचा कक्षामा सहभागी हुन्छन्, जहाँ उनीहरू पुनरुत्पादक खेती, माटो संरक्षण र दिगो खाद्य उत्पादनबारे सिक्छन्।

विद्यालयले यस क्षेत्रमा खाद्य सुरक्षालाई सुदृढ गर्न २२ स्थानीय महिला किसानहरूसँग साझेदारी गरेको छ र कुपोषणलाई सम्बोधन गर्न विद्यार्थी तथा कर्मचारीहरूलाई दैनिक ५०० भन्दा बढी ताजा, स्थानीय रूपमा उत्पादित भोजन प्रदान गरिन्छ।

विद्यालयले लैङ्गिक समानतालाई पनि उच्च महत्त्व दिएको छ, जहाँ ५०% भन्दा बढी विद्यार्थीहरू छात्रा छन्। छात्राहरूद्वारा महिनावारी स्वास्थ्य, लैङ्गिक हिंसा रोकथाम र वातावरण–मैत्री महिनावारी फोहोर व्यवस्थापन अभ्यासहरूमा नियमित सामुदायिक कार्यशालाहरू सञ्चालन गरिन्छ।

विद्यार्थी–नेतृत्वको शून्य–फोहोर पहलले एकल–प्रयोगको प्लास्टिकलाई पूर्ण रूपमा हटाएको छ र ९१% फोहोर ल्यान्डफिलमा जानबाट रोकेको छ। साथै, १००% स्नातकहरूले आफ्नो विद्यालय जीवनको दौरान वा पछि कुनै न कुनै जलवायु कार्य पहलमा भाग लिएका छन्।

विश्वकै सर्वश्रेष्ठ विद्यालय पुरस्कार भने विभिन्न ५ विदामा प्रदान गरिन्छ ।  जसमा सामुदायिक सहकार्य , वातावरणीय कार्य ,नवीनता , प्रतिकूलतामाथि विजय  र स्वस्थ जीवनलाई सहयोग रहेका छन् ।

  नेपालको कोपिला भने वातावरणीय कार्यतर्फ शीर्ष १०मा परेको छ ।  यो पुरस्कारको कुल पुरस्कार राशि ५०,००० अमेरिकी डलर रहेको छ। यो राशि पाँचवटै विधाका विजेताहरूलाई बराबर बाँडिन्छ।

अर्थात्, प्रत्येक विधाको विजेता विद्यालयले १०,००० अमेरिकी डलर   प्राप्त गर्दछन् । यो रकम विद्यालयले आफ्नो शैक्षिक र सामुदायिक परियोजनाहरूलाई थप विस्तार गर्न र सुधार गर्न प्रयोग गर्न सक्दछन् ।

यसको आयोजक   टी फोर एजुकेशन भने  एउटा विश्वव्यापी संस्था हो । जसले संसारभरका शिक्षकहरूलाई सशक्त बनाउन र शिक्षामा प्रणालीगत सुधार ल्याउन काम गर्दछ।