नेपाल टाईम्स 
काठमाडौँ : गोरखाकी ४६ वर्षिया जानुका पौडेल सधँै नौला काम गर्न मन पराउनुहुन्थ्यो । पतिसँगै काठमाडौँमा रेष्टुरेन्ट चलाइरहेकै बेला उहाँलाई समाजमा अब चाहिँ केही गर्नुपर्छ भन्ने लाग्योे तर पतिसँग मत नमिलेपछि सम्बन्ध विच्छेद गरेर बालक छोरा काखी च्याप्दै उहाँ एक्लै नौलो सिर्जनामा जुट्नुभयो ।
महिला दिवसकै स्मरणमा उहाँले ‘आठ मार्च’ सशक्तीकरण मञ्च र आठ मार्च कृषि सहकारी संस्था २०७० सालमा गठन गर्नुभयो । कृषि फर्म नै खोलेर किसानी र व्यवसाय दुबै काममा उहाँले सफलता हात लगाउँदै अरूका लागि उदाहरणीय बन्नुभयो ।
उहाँको नौलो काम गर्ने धोको यतिमै सीमित रहेन । सहकारीमा महिला आवद्ध गराउँदै नयाँ काम गर्नुपर्छ भन्ने उद्देश्यले उहाँले महिला नौमती बाजाको समूह गठन गर्नुभयो । “सधैँ दलित समुदाय र त्यसमा पनि पुरुषले बजाउँदै आएको नौमती र पञ्चेबाजा गृहणीले बजाउन सक्छन् भन्ने आँटले थालियो,” उहाँले विगत सम्झँदै थप्नुभयो, “कतिले मानेनन्, कतिले अप्ठेरो माने तर सिकेपछि भने समूहको चर्चा हुनथाल्यो ।”
संस्थाकी उपाध्यक्ष प्रविना देवकोटा पेसाले विद्यालयकी प्राचार्य हुनुहुन्थ्यो । स्नातकोत्तर गरेपछि आफैँ विद्यालय सञ्चालन गर्दैगर्दा ढाड दुख्ने समस्याले थलिनुभयो । उहाँलाई चिकित्सकले नाच्ने, उफ्रने खालका कम्मरको थेरापी गर्न भन्नुभयो । संस्थामा आवद्ध भएपछि नौमती र पञ्चेबाजा बजाउनुपर्छ भनेर अध्यक्षलेभन्दा पहिले निकै असजिलो लाग्यो । “बाहुन त्यै माथि महिला, कसरी बजाउनु पञ्चेबाजा ?”, उहाँले उतिबेलाको पिर पोख्नुभयो, “घरमा पतिले झन् मेरो बेइज्जतै गर्ने भयौ भनेपछि विरक्तिनुभयो ।”
बाजा बजाउँदा रमाइलो हुने र शरीर पनि स्वस्थ हुन थालेपछि भने उहाँ आफैँ बाजा बजाउन रत्तिनुभयो । पैसा तिरेर गर्नुपर्ने थेरापी पैसा कमाएरै पूरा भएपछि नयाँ जीवन पाएको महसुस गर्नुभयो । टेम्को, दमाहा, सनही उहाँ पालैसँग बजाउनुहुन्छ । सनही बजाउन गीतको सुरताल जान्नुपर्ने हुँदा त्यो भने उहाँ घरमै सिक्नुहुन्छ ।
विदेशबाट समेत पञ्चेबाजा बजाउने अवसर आएको छ । “पञ्चेबाजाले नै देशविदेश घुमाएपछि बल्ल घरपरिवारले यो पेसालाई पक्कै सम्मानपूर्वक हेर्लान्,” उहाँ थप्नुहुन्छ, “पुरुषले मदिरा पिएर बजाएको पञ्चेबाजाभन्दा हामीले बजाएको बाजा लिनेको अचेल धेरै आकर्षण छ ।” यो समाचार आजको गोरखापत्र दैनिकले छापेको छ ।
