१३ मंसिर , एजेन्सी ।
वैज्ञानिकहरूले एउटा अनौठो ग्रह पत्ता लगाएका छन् । यसको नाम ‘TOI–3261 bU’ राखिएको छ । यसको विशिष्टताको कारण यसको गति हो । यो ग्रह आफ्नो ताराको वरिपरि यति छिटो घुम्छ कि यहाँ एक वर्ष २१ घण्टामा पूरा हुन्छ ।
अर्थात् यो ग्रहले सूर्यको परिक्रमा गर्न पृथ्वीलाई लाग्ने समय (३६५ दिन) भन्दा १७ गुणा कम समय लगाउँछ । यो खोज खगोलशास्त्रको क्षेत्रमा निकै रोचक मानिएको छ। यो ग्रह हाम्रो सौर्यमण्डलमा छैन् ।
वैज्ञानिकहरूले अध्ययनबाट ग्रहहरूको गठनको बारेमा आफ्नो बुझाइलाई अझ सुधार गर्न सक्षम हुने बताएका छन् । पृथ्वीलाई सूर्यको वरिपरि घुम्न ३६५ दिन ६ घण्टा लाग्छ । यो समय हाम्रो लागि एक वर्ष बराबर छ ।
यदि पृथ्वी सूर्यको नजिक भएको भए यो समय कम हुन्थ्यो र यसको तापक्रम पनि धेरै हुन्थ्यो । त्यसैगरी, ‘TOI–3261 bU’ ग्रहले आफ्नो ताराको वरिपरि २१ घण्टामा परिक्रमा गर्छ । अर्थात् यसको एक वर्ष पृथ्वीभन्दा ४१७ गुणा छिटो पूरा हुन्छ।
तर यो सूर्यको धेरै नजिक भएकोले यसको वातावरण निकै तातो छ। यो लगभग ६५० करोड वर्ष पुरानो भएको वैज्ञानिकहरुले बताएको नासा साइन्सले उल्लेख गरेको छ । ग्रहको सतह पग्लिएको धातु र चट्टानले भरिएको हुन सक्ने अनुमान गरिएको छ ।
उच्च तापक्रम र विकिरणका कारण त्यहाँ जीवनको सम्भावना लगभग असम्भव मानिएको छ । यो ग्रहलाई खगोलशास्त्रमा “अल्ट्राशर्ट पिरियड प्लानेट“ भनिने श्रेणीमा राखिएको छ। यस्तो ग्रहको खोजले ताराहरूको गुरुत्वाकर्षण बल र यसको प्रभावको अध्ययन गर्न मद्दत गर्छ।
ताराहरू नजिकैका ग्रहहरूमा हुने वातावरणीय परिवर्तनको पनि अनुसन्धान गर्न सकिन्छ। यस्तो ग्रहहरूको निर्माण र विकास प्रक्रिया अन्य ग्रहहरूको तुलनामा फरक हुने वैज्ञानिकहरुले बताएका छन् ।
यस्तो ग्रहलाई अध्ययन गर्नु चुनौतीपूर्ण छ किनभने यो तारासँग धेरै नजिक भएकाले अत्यधिक प्रकाश र विकिरणले डेटा सङ्कलन गर्न कठिनाई पु¥याउँछ। तर, भविष्यमा नयाँ प्रविधिको प्रयोगबाट यसको वातावरण, संरचना, र अन्य विशेषताबारे थप जानकारी पत्ता लगाउन सकिने वैज्ञानिकहरुले बताएका छन् ।
यस ग्रहको घनत्व नेप्च्युनभन्दा दोब्बर छ। वायुमण्डलमा केवल भारी ग्याँसहरू मात्र रहन्छन्। यस्ता ग्रहहरू धेरै दुर्लभ छन् र विशेष परिस्थितिहरूमा मात्र अवलोकन गर्न सकिन्छ । ‘TOI–3261 bU’को अध्ययनले वैज्ञानिकहरूलाई यस्तो कठिन परिस्थितिमा ग्रहहरू कसरी बाँच्छन् भनेर बुझ्न मद्दत गर्नेछ।
नासाको जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोपलाई यस ग्रहको वायुमण्डलको अध्ययन गर्न प्रयोग गरिनेछ । यस टेलिस्कोपको सहायताले इन्फ्रारेड प्रकाशमा ग्रहको वायुमण्डलको विश्लेषण गरिनेछ र यसमा अझै कुन ग्याँसहरू बाँकी छन् भन्ने थाहा हुने अपेक्षा राखिएको छ ।
यस ग्रहले ब्रह्माण्डमा ग्रहहरू कसरी बन्छन्, परिवर्तन हुन्छन् र कसरी रहन्छन् भनेर बुझ्न मद्दत गर्ने वैज्ञानिकहरुले बताएका छन् । यो वैज्ञानिकहरूका लागि एक प्रकारको प्रयोगशाला हो, जसबाट उनीहरूले नयाँ जानकारी प्राप्त गर्नेछन्।
