२७ फागुन , विराटनगर।
विश्वमा हतियारहरुको होड पछिल्लो चारपाँच वर्षहरुमा निकै तिव्ररुपमा बढिरहेको छ । यस अवधिमा २ पटक विश्व इस्टर्न ब्लक र वेस्टर्न ब्लकमा परिवर्तन भयो । ईस्टर्न ब्लकको अगुवाई रूस र उसका समर्थित देशहरुले गरिरहे । उता वेस्टको अमेरिका र नेटो देशहरुले गरे ।
अहिले भने अमेरिकामा ट्रम्प आइसकेपछि पश्चिममा केही गडबडी देखिन थालेको छ । अमेरिका र नेटोबीच फाटो आउन थालेको छ । यी दुवै ब्लकमा सबैभन्दा धेरै हतियारहरुको खरीद बिक्री भने वेस्टर्न ब्लकमा नै भएको छ ।
रूस यूक्रेन र इजरायल हमास हिजबुल्लाहको युद्ध चलिरहँदा यूरोप र अमेरिकाका तर्फबाट हतियारहरुको जबरदस्त व्यापार भयो । तर एशियाको बजार भने शान्त रह्यो । स्टकहोम इंटरनेशनल पीस रिसर्च इंस्टीट्यूटको एक रिपोर्टका अनुसार एशियामा ग्लोबल आर्मस ट्रांसफर ४१ प्रतिशतले घटेर ३३ प्रतिशत रह्यो ।
यो आंकडा सन २०१५ देखि २०१९ र २०२० देखि २०२४ को हो । यस पछाडीको करण भनेको चाँही चीनले हतियारहरुको खरीद विदेशबाट कम गर्नु नै रहेको छ । रिपोर्टका अनुसार चीनको हतियारहरुको खरीदमा ६४ प्रतिशतसम्म गिरावट आएको छ ।
यसको कारण चाँही चीनले अब आफ्नै देशमा बनेको हतियारहरुमा धेरै भर पर्न थालेकाले नै हो । यूक्रेनमा युद्ध सुरु भएदेखि नै अमेरिकाले लगातार रूसमाथि प्रतिबन्ध लगाइरह्यो । यसमा हतियार र तेलका व्यापर पनि सामेल छन् ।
यसको असर पनि स्टकहोम इंटरनेशनल पीस रिसर्च इंस्टीट्यूटको रिपोर्टमा देखिएको छ । रिपोर्टका अनुसार सन २०१५देखि २०१९ मा अमेरिकापछि रूस सबैभन्दा ठूलो हतियारहरुको विक्रेता थियो ।
सो समयमा सिंगो विश्वको कुल हतियारहरुको बिक्रीमा रूसी हिस्सा २१ प्रतिशत थियो । तर २०२० देखि २४ मा यसमा जबरदस्त ६४ प्रतिशतको गिरावट आएको छ । अब यो विश्वको ७.८ प्रतिशतमा खुम्चिएको छ ।
रूसबाट सबैभन्दा धेरै हतियारहरु खरिद गर्ने देशहरुमा पहिलो भारत र दोस्रोमा चीन हो । भारतले ३८ प्रतिशत खरीद गरेको थियो भने चीनले १७ प्रतिशत किनेको थियो । रूसको हतियारहरुको बिक्रीमा गिरावट पछाडी भने उसले आफैलाई प्राथमिकता दिएकाले पनि हो ।
किनभने उसलाई जारी युद्धका लागि हतियारहरु चाहिएको छ । साथै भारत र चीनले पनि आफ्नो स्वदेशी डिफेंस इंडस्ट्रीमा धेरै फोकस गरिरहेका छन् । यद्यपि रूसले विश्वका ३३ देशहरुलाई यो अवधिमा पनि हतियारहरु बेचेको छ ।
जसमा ७४ प्रतिशत त एशिया र आसपासका देशहरुले किनेका छन् । जबकी १२ प्रतिशत अफ्रीका ७.४ प्रतिशत यूरोपका बेलारूस, अर्मेनिया र सर्बिया र ६.४ प्रतिशत मिडिल ईस्टले पनि किनेको छ ।
यता चीनले भने आफ्नो हतियार बेच्ने र विदेशबाट खरिदमा कटौती गर्दै लगेको छ । स्टकहोम इंटरनेशनल पीस रिसर्च इंस्टीट्यूटको रिपोर्टका अनुसार ग्लोबल आर्म एक्सपोर्टमा चीनको हिस्सा ५.९ प्रतिशत मात्रै छ ।
यद्यपि चीन हतियार एक्सपोर्ट गर्ने देशहरुको लिस्टमा रूसपछि चीन चौथो नंबरमा रहेको छ । चीनले विश्वका ४४ देशहरुलाई हतियार सप्लाई गर्ने गरेको छ । ७७ प्रतिशत चिनियाँ हतियार एशिया र आसपासका देशहरुमा जाने गरेको छ ।
चिनियाँ हतियारहरुको बिक्रीमा कुल प्रतिशतको २ तिहाई हिस्सा अर्थात ६३ प्रतिशत पाकिस्तानमा गएको छ । हतियार खरिदविक्रिको मामिलामा चीन केही पछाडी पर्नुको कारण आज पनि उसका हतियारहरुले विश्व बजारमा अमेरिका र रुसको जस्तो विश्वास आर्जन गर्न नसक्नु नै हो ।
यसको अलावा पनि कयौं प्रकारका राजनैतिक बाध्यताहरु पनि छन् । यसमा अमेरिकी दबाव पनि एक हो । उसले कयौं देशहरुलाई चीनबाट हतियार खरिद गर्न रोक्दै आएको छ । यता चीनले आफ्नो हतियारहरु विश्व बजारसम्म पुर्याउनका लागि पाकिस्तानलाई एक मंडीको रुपमा प्रयोग गरिरहेको पनि देखिन्छ ।
पाकिस्तानमा हतियारहरुको खरीदविक्रिमा भएको बृद्धि यसैको उपज हो । चीनबाट पाकिस्तानले ८१ प्रतिशत आफ्नो हतियार खरीद गर्छ । पाकिस्तान चीनको प्रमुख खरीदार नै बनेको छ ।
सन २०१५ देखि २०१९ को बीचमा यो खरीद ७४ प्रतिशत थियो । चीनले आफ्नै हतियारहरुलाई प्राथमिकता र उत्पादन बढाइरहेका बेला यता उसको छिमेकी देश उत्तर कोरियाले भने अन्य देशहरुबाट पैसा चोरेर आफ्नो हतियार बढाइरहेको छ ।
उत्तरले चोरीको क्रिप्टोकरेन्सीमा तहल्का मच्चाइरहेको छ । जसले अमेरिकासहितका सैन्य कार्यक्रम नै प्रभावित हुन पुगेका छन् । उत्तरका ह्याकरहरूले १ अर्ब ५० करोड डलर बराबरको ’सर्वोच्च मूल्यको’ क्रिप्टो चोरीमध्ये कम्तीमा ३० करोड डलर बराबरलाई नगदमा रूपान्तरण गर्न सफल भएका छन् ।
लाजरस भनेर चिनिने यो समूहले दुई साताअघि क्रिप्टोकरेन्सी एक्स्चेन्ज ’बाइबिट’ ह्याक गरेर डिजिटल टोकनहरू’स्वाइप’ गरेका हुन् । त्यस बेलादेखि उक्त क्रिप्टोलाई प्रयोग गर्न मिल्ने नगदमा रूपान्तरण गर्नबाट रोक्नका लागि ह्याकरलाई पछ्याउन लुकामारी चलिरहेको छ ।
विज्ञहरूका अनुसार ती कुख्यात ह्याकरहरूले उत्तर कोरियाली शासकको सम्भावित सैन्य क्षमता विकासका लागि रकम जम्मा पार्न लगभग चौबीसै घण्टा लगातार काम गरिरहेका छन् ।
क्रिप्टो अनुसन्धानकर्ता एलिप्टिकका सहसंस्थापक डा टम रबिन्सनले भने, “ह्याकरका लागि हरेक मिनेट महत्त्वपूर्ण हुन्छ। उनीहरू क्रिप्टोलाई पैसामा रूपान्तरण गर्नका लागि एकदमै अत्याधुनिक र कसैलाई थाहा नहुने गरी काम गरिरहेका हुन्छन्।“
उनका अनुसार क्रिप्टोकरेन्सीमा संलग्न अपराधीहरूमध्ये त्यस्तो भर्चुअल करेन्सीलाई चलनचल्तीमा रहेको मुद्रामा रूपान्तरण गर्नेमा उत्तर कोरियालीहरू सबैभन्दा अगाडि रहेका छन् । “मलाई लाग्छ उनीहरू स्वचालित उपकरणहरू र वषौँको विशेषज्ञता प्रयोग गरेर यस्तो काम गर्ने गर्छन् । उनीहरूका गतिविधिबाट प्रत्येक दिन केही घण्टा मात्र विश्राम लिएर उनीहरूले काम गरिरहेको देखिन्छ । सम्भवतः क्रिप्टोलाई नगदमा परिणत गर्न उनीहरू ’सिफ्ट’मा काम गर्छन्।“
एलिप्टिकको विश्लेषणले बाइबिटको २० प्रतिशत रकम अब कुनै पनि हिसाबले फिर्ता ल्याउन नसकिने गरी हराएको देखाएको छ । संयुक्त राज्य अमेरिका र उसका साझेदारहरूले उत्तर कोरियालीहरूले पछिल्ला वर्षहरूमा दर्जनौँ ह्याकिङ गरेको र त्यसबाट उक्त देशको सत्तालाई सैन्य तथा आणविक शक्ति विकास गर्न सहयोग पु¥याएको आरोप लगाउँदै आएका छन् ।
फेब्रुअरी २१ मा अपराधीहरूले बाइबिटको एउटा आपूर्तिकर्ताको प्रणाली ह्याक गरेका थिए । त्यसपछि उनीहरूले डिजिटल वालेटको ठेगानालाई बदलेका थिए । त्यहाँ चार लाख एक हजार इथेरिअम क्रिप्टो कोइनहरू पठाइएका थिए । त्यस बेला बाइबिटले आफ्नै वालेटमा रकम पठाएको ठानेको थियो ।
तर उसको ठम्याइ गलत भयो र त्यो ह्याकरको वालेटमा पुग्यो । विश्व बजारमा हतियारहरुको खरिदविक्रिलाई लिएर होड चलिरहेका बेला उत्तरको यो क्रिप्टो चोरीको महाश्रृंखलाबारे आफ्ना धारणा पनि अवस्यक व्यक्त गर्नुहोला । ताजा खबरका लागि नेपाल टाइम्स्को अनलाइन पोर्टल डब्लु डब्लु डब्लु डट नेपाल टाइम्स् डट नेटमा गएर हेर्न सक्नु हुनेछ ।
यसैगरि हाम्रो युट्युव च्यानल र फेसबुक पेज पनि अवस्य भिजिट गर्नुहोला । तपाईले गर्नु भएको लाइक, कमेन्ट, सेयर र सब्क्राइबका लागि धेरै धन्यवाद । नेपाल टाइम्स् हेर्दै गर्नुहोला नमस्कार ।
