१८ असार , काठमाडौं ।
राप्रपाका सांसद दीपक बोहोराको निधनपछि रिक्त रहेको रूपन्देही क्षेत्र नं. ३ को उपचुनावको मिति नजिकिँदै गर्दा राजनीतिक सरगर्मी ह्वात्तै बढेको छ।
कात्तिक १७ मा हुने भनिएको उपचुनाव केवल एउटा सिट पूर्ति गर्ने प्रक्रियामा मात्र सीमित छैन, यो राष्ट्रिय राजनीतिका प्रमुख दलहरुको अग्नि परीक्षा बनेको छ ।
राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी (रास्वपा) को बढ्दो प्रभाव, पुराना दलहरूको प्रतिष्ठा र नयाँ राजनीतिक समीकरणको परीक्षण यो उपनिर्वाचनमा हुनेछ ।
यही रस्साकस्सीका बीच, २०७९ को आम निर्वाचनमा डडेलधुराबाट पूर्व प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई टक्कर दिएर चर्चामा आएका सागर ढकालले उम्मेदवारी दिने तयारी गरेपछि यो प्रतिस्पर्धा थप रोचक बनेको छ।
डडेलधुरामा १३ हजारभन्दा बढी मत ल्याएर अनपेक्षित नतिजा दिएका सागर ढकाल अहिले रूपन्देही–३ मा आफ्नो भाग्य परीक्षण गर्न जुर्मुराएका छन्।
उनले रास्वपाको समर्थन जुटाएर वा स्वतन्त्र रूपमै भए पनि चुनाव लड्ने संकेत गरेका छन्। रास्वपा सांसद गणेश पराजुलीसँगको भेटको तस्बिर सार्वजनिक गर्दै र सामाजिक सञ्जालमा बालेन शाह र रवि लामिछानेले पाएको मतको आँकडा प्रस्तुत गर्दै उनले मतदातालाई इतिहास रच्न आह्वान गरेका छन्।
आफ्नो फेसबुक स्ट्याटसमा उनले परम्परागत दलहरूलाई ‘राणा शासन’ को संज्ञा दिँदै त्यसको अन्त्य रूपन्देही–३ बाटै सुरु गर्नुपर्ने बताएका छन्। उनले भनेका छन्, “यो चुनाव जनता भर्सेस राणा शासन हो।“ तर, ढकालको यो महत्त्वाकांक्षालाई रास्वपाले भने सहज रूपमा लिएको छैन।
रास्वपाका एक उच्च पदाधिकारीका अनुसार, ढकाललाई पार्टीले समर्थन गर्ने सम्भावना लगभग शून्य छ। “उहाँ राजनीतिक व्यक्ति होइन, उडन्ते गफ गरेर चर्चामा आउने अवसरवादी चरित्रलाई पार्टीले प्रश्रय दिँदैन,“ ती पदाधिकारीले भनेका छन्।
यद्यपि रास्वपाले अहिलेसम्म निर्णय गरिसकेको छैन् भने केही साता अघि मात्रै रुपन्देहीकै कारागारमा रहेका रास्वपा सभापति रवि लामिछानेलाई समेत सागरले भेट गरिसकेका छन् ।
सागर ढकालप्रति अनिच्छुक देखिए पनि रास्वपा यो उपचुनाव जित्न कुनै कसर बाँकी नराख्ने रणनीतिमा छ । २०७९ को निर्वाचनमा यस क्षेत्रबाट समानुपातिकतर्फ तेस्रो सर्वाधिक १४ हजार १५४ मत ल्याएको रास्वपा यसलाई आफ्नो जितको बलियो आधार मान्दछ।
हाल सहकारी ठगी प्रकरणमा सभापति रवि लामिछाने रुपन्देही कारागारमा रहेकाले, यो उपचुनावलाई उनीमाथिको राजनीतिक प्रतिशोध विरुद्ध जनमत सिर्जना गर्ने अवसरको रूपमा पार्टीले लिएको छ।
इलामको उपनिर्वाचनमा भएको गल्ती कमजोरी रास्वपा रुपन्देहीमा नदोहोर्याउने रणनीतिमा छ । रास्वपाले स्थानीय र लोकप्रिय उम्मेदवारको खोजी गरिरहेको र उम्मेदवारी घोषणा ठूलै सरप्राइज हुन सक्ने संकेत दिएको छ।
र त्यो सरप्राइज सागर ढकालसमेत हुन् सक्नेछन् । यो क्षेत्र परम्परागत रूपमा नेपाली कांग्रेस र एमालेको प्रतिस्पर्धाको केन्द्र रहँदै आएको छ। २०७९ मा एमालेको समर्थनमा राप्रपाका दीपक बोहोराले तत्कालीन गृहमन्त्री बालकृष्ण खाँणलाई पराजित गरेका थिए।
अहिले राप्रपा आफ्नो विरासत जोगाउन चाहन्छ भने कांग्रेस गुमाएको क्षेत्र फर्काएर आफ्नो वर्चस्व कायम गर्न चाहन्छ । एमालेले पनि विगतमा जितेको यो क्षेत्रमा आफ्नो दाबी प्रस्तुत गर्दै पोलिटब्युरो सदस्य खिमलाल भट्टराईलाई उम्मेदवार बनाउने तयारी गरेको छ।
यसैबीच, नेकपा एकीकृत समाजवादी ले घनश्याम भूसाललाई अघि सार्ने सम्भावना छ। यही क्षेत्रबाट दुई पटक चुनाव जितेका भूसालको उम्मेदवारीले प्रतिस्पर्धालाई थप बहुकोणीय बनाउनेछ।
२०७९ को निर्वाचनको अंकगणितले यो क्षेत्रको प्रतिस्पर्धा कति जटिल छ भन्ने देखाउँछ। प्रत्यक्षतर्फ राप्रपाका बोहोरा विजयी हुँदा समानुपातिकमा कांग्रेसले सबैभन्दा बढी २० हजार २७९ र एमालेले १६ हजार ९८६ मत पाएका थिए।
रास्वपा १४ हजार मतसहित तेस्रो शक्ति थियो। नागरिक उन्मुक्ति पार्टी, जसपा र जनमत पार्टीको पनि यहाँ उल्लेख्य उपस्थिति छ, जसले गठबन्धन र मत विभाजनमा निर्णायक भूमिका खेल्न सक्छ।
उनीहरुले गठबन्धन गरेर उम्मेदवारी दिने निर्णय गरिसकेका छन् । रूपन्देही–३ को उपचुनाव एक बहुकोणीय र पेचिलो प्रतिस्पर्धा बन्ने निश्चित छ।
एकातिर सागर ढकालजस्ता स्वतन्त्र उम्मेदवारको प्रवेशले नयाँ तरंग ल्याएको छ भने अर्कोतिर प्रश्न र चुनौतीको चुलीमा रहेको रास्वपा आफ्नो प्रभाव परीक्षण गर्दैछ ।
कांग्रेस, एमाले र राप्रपाका लागि यो प्रतिष्ठाको विषय बनेको छ भने घनश्याम भूसालजस्ता नेताको सम्भावित उम्मेदवारीले समीकरणलाई थप जटिल बनाइदिनेछ।
यो उपचुनावको नतिजाले केवल एक सांसदको टुंगो मात्रै लगाउने छैन, बरु बदलिँदो राष्ट्रिय राजनीति र ०८४को आमनिर्वाचनहरूको समेत संकेत गर्नेछ ।
