१५ पुष, एजेन्सी ।
चन्द्रमाको दक्षिणी क्षेत्रमा आफ्नो यान उतारेर इतिहास रचेपछि भारतले ब्रह्माण्ड र यसको सबैभन्दा चिरस्थायी रहस्यहरू मध्ये एक ब्ल्याक होलबारे पनि थप बुझ्नको लागि २०२४ मा महत्वाकांक्षी मिसन सुरु गर्ने तयारी गरेको छ । जनवरी १ को बिहान भारत एक ‘उन्नत खगोल विज्ञान वेधशाला’को लञ्च गर्ने विश्वको दोस्रो देश बन्न गइरहेको छ, जुन विशेष गरी ब्ल्याक होल र न्यूट्रोन ताराहरूको अध्ययन गर्न डिजाइन गरिएको हो।
मुम्बईको इन्डियन इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजीका एस्ट्रोफिजिसिस्ट डा वरुण भालेरावले भने, ‘नासाको २०२१ को इमेजिङ मिसन पछि यो दोस्रो यस्तो मिसन हो, जुन मिशनले तारकीय अवशेषहरू वा मृत ताराहरू बुझ्ने प्रयास गर्नेछ।’ एक्स रे फोटोनहरू र विशेष गरी तिनीहरूको ध्रुवीकरण प्रयोग गरेर एक्स पो स्टाट ले ब्ल्याक होल र न्यूट्रोन ताराहरूबाट विकीरण अध्ययन गर्न मद्दत गर्नेछ ।
डा भालेरावले ब्रह्माण्डमा गुरुत्वाकर्षण बल सबैभन्दा बढी र न्युट्रोन ताराको घनत्व सबैभन्दा बढी भएकाले ब्ल्याक होलमा रहेको र यस अध्ययनबाट अन्तरिक्षमा देखिने वातावरणको रहस्य खुलाउन यो मिसनले महत्वपूर्ण काम गर्ने बताए । खगोलविद्ले भने, ’न्यूट्रोन ताराहरू साना वस्तुहरू हुन्, जसको व्यास २० देखि ३० किलोमिटरको बीचमा हुन्छ।
तर तिनीहरू यति घना छन् कि न्यूट्रोन ताराबाट एक चम्चा पदार्थ मात्र सगरमाथा भन्दा बढी वजन हुन सक्छ ।’ भारतको इसरोका लागि वर्ष २०२३ निकै उपलब्धिपूर्ण रह्यो । चन्द्रयान ३ पछि इसरोले आदित्य एल वान पनि लञ्च गर्यो । यसका सार्थ ४६ विदेशी स्याटालाइटहरु पनि भारतले लञ्च गर्यो । अहिले गगनयानको परिक्षण चलिरहेको छ, यसलाई भारतले सन २०२५ सम्म प्रक्षेपण गर्ने योजना बनाएको छ ।
इसरोले अन्तरिक्षमा स्टेशनदेखि चन्द्रमामा मानिसलाई पठाउनेसम्मको योजना बनाइरहेको जनाएको छ । यसैक्रममा इसरोले १ जनवरीमा एक्सपीओस्याट(एक्स रे पोलारिमिटर स्याटालाईट) प्रक्षेपण गर्ने बताएको हो । यो भारतको पहिलो एक्सपोस्याट हो, जसको उद्येश्य तीव्र एक्स रे स्रोतहरुको ध्रुवीकरणको जाँच गर्नु र ब्लाक होलको रहस्यमयी दुनियाको अध्ययन गर्नु रहेको बताइएको छ ।