३ चैत , विराटनगर ।
अंतरिक्षमा फसेका एस्ट्रोनट्स सुनिता विलियम्स र ब्यारी विल्मोर (बुच) लाई पृथ्वीमा फर्काउनका लागि क्रू–१० टीम इंटरनेशनल स्पेस स्टेशनमा पुगिसकेको छ । यो टीममा नासाका एनी म्याकक्लेन र निकोल एयर्स, जापान एयरोस्पेस एक्सप्लोरेशन एजेंसीका ताकुया ओनिशी र रस्कस्मसका अंतरिक्ष यात्री किरिल पेस्कोभ पनि सहभागि छन् ।
यही टीमले अंतरिक्ष यात्री सुनिता विलियम्स र विलमोरको स्थान लिनेछन् । नासाले बताएअनुसार स्पेसक्राफ्ट क्रू ड्रयागन इंटरनेशनल स्पेस स्टेशनमा जोडिसकेको छ । यसबीच खर्बपछि व्यापारी एलन मस्कले एक्समा लेखेका छन्, “स्पेसएक्स ड्रयागनले केही दिनमा नै अंतरिक्ष यात्रीहरुलाई फिर्ता ल्याउने छ” ।
सुनीता र बुच करिब नौ महिनादेखि अंतरारष्ट्रीय अंतरिक्ष स्टेशन (आईएसएस)मा फसेका छन् । उनीहरुले ५ जून २०२४ मा यो परीक्षण मिशनका लागि स्टारलाइनर अंतरिक्षयानबाट उडान भरेका थिए ।
उनीहरु केबल आठ दिनका लागि अंतरिक्षमा गएका थिए । त्यसपछि फिर्ता आउनु पर्ने थियो तर स्टारलाइनर अंतरिक्षयान जब आईएसएस नजिक पुग्यो त्यतिबेलै त्यसमा समस्या आयो । यसका पांच थ्रस्टर्स बंद भए, जसले यानलाई दिशा दिने काम गर्थे ।
यसमा हीलियम पनि सकिएको नासाले बताएको थियो । जसले गर्दा बल्ने ईंधनमा यानले निर्भर हुनु पर्यो र दुवै अंतरिक्षयात्रीहरुको तोकिएको समयमा फिर्ता आउने सम्भावना सकियो र उनीहरु ९ महिनासम्म त्यहाँ रोकिए ।
तर अब उनीहरुको सुरक्षित पृथ्वीमा फिर्ताको लागि काउन्टडाउन सुरु भएको छ । जुन ५, २०२४ मा, उडान भरेको सो स्टारलाइनर अन्तरिक्षयानको अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशन (आइएसएस) मा अन्तरिक्ष यात्रीहरू सहितको पहिलो उडान थियो ।
त्यो नासाको कमर्सियल क्रू प्रोग्रामको हिस्सा हो । नासाको लक्ष्य अमेरिकी निजी उद्योगसँगको साझेदारीमा संयुक्त राज्य अमेरिकाबाट अन्तर्राष्ट्रिय अन्तरिक्ष स्टेशनमा सुरक्षित, भरपर्दो र कम लागतको मानवयुक्त मिसन पठाउनु हो ।
यो परीक्षण अभियान यसै उद्देश्यका लागि सुरु गरिएको थियो । यस मिसनको लक्ष्य स्टारलाइनरको अन्तरिक्ष स्टेशनमा छ–महिना घुमाउने मिसनहरू गर्ने क्षमता प्रदर्शन गर्नु थियो। लामो अवधिको उडान अघि तयारी परीक्षण गर्न र आवश्यक कार्यसम्पादन डेटा सङ्कलन गर्न चालक दलको उडान परीक्षण डिजाइन गरिएको थियो ।
यद्यपि, स्टारलाइनरको अन्तरिक्ष स्टेशनको उडानको क्रममा, अन्तरिक्षयानका केही थ्रस्टरहरूले अपेक्षाकृत प्रदर्शन गरेनन् । ’थ्रस्टरहरू’ लाई सामान्यतया कम–बल रकेट मोटरहरू भनिन्छ । थ्रस्टरहरूको खराब प्रदर्शनको अतिरिक्त, स्टारलाइनरको हेलियम प्रणालीमा धेरै चुहावट पनि अवलोकन गरिएको थियो ।
यसपछि, नासा र बोइङले व्यापक डेटा विश्लेषण मार्फत अन्तरिक्ष यानको बारेमा जानकारी सङ्कलन गरे । अनुसन्धानमा स्पेस शटल कोलम्बिया दुर्घटना पछि स्थापित संस्थाहरू संलग्न थिए । दुर्घटना फेब्रुअरी १, २००३ मा भएको थियो ।
कोलम्बिया अन्तरिक्ष यान पृथ्वीको वायुमण्डलमा फर्कँदै गर्दा दुर्घटना भएको थियो । यस दुर्घटनामा भारतीय मूलकी कल्पना चावला सहित सबै सात अन्तरिक्ष यात्रीको मृत्यु भएको थियो ।
त्यसपछि नासाले बोइङको स्टारलाइनरलाई पृथ्वीमा फिर्ता ल्याउने सम्भावनाको खोजी ग¥यो । अनुसन्धानपछि स्टारलाइनरमा यात्रुहरूलाई फिर्ता ल्याउनु सुरक्षित नहुने कुरा पत्ता लाग्यो । अन्ततः, तीन महिना पर्खिएपछि, नासाले स्टारलाइनरलाई चालक दल बिना नै पृथ्वीमा फिर्ता ल्याइने निर्णय ग¥यो ।
सेप्टेम्बर ६, २०२४ मा, स्टारलाइनर बिना चालक दल पृथ्वीमा फर्कियो । यसैबीच, नासाले सुनिता र ब्यारीलाई फिर्ता ल्याउने नयाँ योजनामा काम गर्न थाल्यो । स्टारलाइनर आइएसएसमा अड्किएको कारणले गर्दा अगस्टमा आइएसएसमा पठाउने स्पेसएक्सको क्रू–९ मिसन सेप्टेम्बरसम्म अड्कियो ।
यस्तो अवस्थामा, नासाले सेप्टेम्बरको अन्त्यमा स्पेसएक्सले तय गरेका चार अन्तरिक्ष यात्रीहरूमध्ये दुई जनालाई मात्र पठाउने निर्णय ग¥यो, ताकि सुनिता र ब्यारीलाई खाली स्थानमा ठाउँ दिएर पृथ्वीमा फर्काउन सकियोस् । क्रु–९ अन्ततः सेप्टेम्बर २८ मा लन्च गरिएको थियो ।
क्रू–९ मिसनको फिर्ता डिसेम्बर १७ मा हुने तालिका थियो । यसको अर्थ सुनिता र ब्यारीले आइएसएसमा दुई महिनाभन्दा बढी समय बिताउनुपरेको थियो । तर यो अवधि पनि निरन्तर बढाइयो ।
वास्तवमा, नासाले क्रू–९ लाई पृथ्वीमा फर्काउनु अघि स्पेसएक्सको ड्र्यागन अन्तरिक्ष यानलाई नयाँ क्रू–१० मिसनको लागि प्रक्षेपण गर्ने निर्णय ग¥यो । तर क्रू–१० को प्रक्षेपणको तयारी डिसेम्बरमा पूरा हुन सकेन ।
नासाले ड्र्यागन अन्तरिक्ष यान जनवरीको सुरुमा फ्लोरिडा आइपुग्ने बतायो । यसपछि, क्रू–१० को प्रक्षेपण फेब्रुअरीसम्म स्थगित गरियो । फेब्रुअरीमा फिर्ताको समय तय भएपछि, क्रू–९ का दुवै सदस्यहरू (अमेरिकी अन्तरिक्ष यात्री निक हेग र रूसी अन्तरिक्ष यात्री अलेक्ज्याण्डर गोर्बुनोभ) ले उडानसँग सम्बन्धित धेरै परीक्षणहरू गर्नुपरेको थियो, सुनिता विलियम्स यस समयमा आइएसएस अभियान ७२ को कमाण्डर बनिन् ।
उनको अनुभवलाई ध्यानमा राख्दै, अन्तरिक्ष स्टेशनमा बस्ने सबैको व्यवस्थापन र सुपरिवेक्षण गर्ने जिम्मेवारी उनको काँधमा आयो । पाँच महिनाको अवधिमा अमेरिकामा राष्ट्रपति चुनाव पनि भयो, जसमा आईएसएसमा उपस्थित अन्तरिक्ष यात्रीहरूले पनि मतदान गरे ।
यसैबीच, नासाले अझै पनि आइएसएसमा रहेका सुनिता र ब्यारीलाई फर्काउने प्रक्रियालाई गति दिने प्रयास गर्यो । यद्यपि, फेब्रुअरी १२ मा, टोलीको तयारीमा फेरि एक पटक धक्का लाग्यो । वास्तवमा, एजेन्सीले ड्र्यागन अन्तरिक्षयानको तयारी प्रक्रिया प्रमाणित गर्न समय लिइरहेको थियो ।
यस्तो अवस्थामा, यसको प्रक्षेपण एक महिनाको लागि स्थगित गरियो र मार्च १२ मा आइएसएसको लागि क्रु–१० प्रक्षेपण गर्ने तयारी गरियो । मार्च १२ मा, नासाको केनेडी स्पेस सेन्टरबाट प्रक्षेपण हुनुभन्दा लगभग एक घण्टा अघि, क्रू–१० मिसन फेरि एक पटक स्थगित गरियो ।
स्पेसएक्सको फाल्कन ९ रकेटको ग्राउन्ड सपोर्ट क्ल्याम्प आर्ममा हाइड्रोलिक प्रणालीको समस्याका कारण प्रक्षेपण रद्द गरिएको बताइयो । त्यसपछि अर्को प्रक्षेपण मिति नेपाली समय अनुसार मार्च १५ बिहान ५ः११ बजे तय गरिएको थियो । क्रू–१० को यो मिसन पनि सफलतापूर्वक प्रक्षेपण गरिएको थियो ।
अब क्रू–१० को सफल प्रक्षेपणसँगै, नासाले अन्तरिक्ष यात्री निक हेग, सुनिता विलियम्स र बुच विल्मोर सहितको क्रू–९ र रूसी अन्तरिक्ष यात्री अलेक्ज्याण्डर गोर्बुनोभले मिसन हस्तान्तरण प्रक्रिया पूरा गरेपछि मार्च १९ बुधबार बिहान ९ः०५ बजे इएसटी समयभन्दा अगाडि अन्तरिक्ष स्टेशनबाट प्रस्थान गर्ने अपेक्षा गरिएको बताएको छ । यसबारे आफ्ना धारणा पनि अवस्यक व्यक्त गर्नुहोला ।
ताजा खबरका लागि नेपाल टाइम्स्को अनलाइन पोर्टल डब्लु डब्लु डब्लु डट नेपाल टाइम्स् डट नेटमा गएर हेर्न सक्नु हुनेछ । यसैगरि हाम्रो युट्युव च्यानल र फेसबुक पेज पनि अवस्य भिजिट गर्नुहोला । तपाईले गर्नु भएको लाइक, कमेन्ट, सेयर र सब्क्राइबका लागि धेरै धन्यवाद । नेपाल टाइम्स् हेर्दै गर्नुहोला नमस्कार ।
